Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, uzayıp dışarı giden test kuyruklarına uyarı çekerek, “Sağlık Durumu çalışanları bile deneme yaptırmakta önemli sıkıntılar yaşıyor. Bizim hızlı testlere ihtiyacımız var. Çoğu ülke vatandaşlarına seri deneme dağıtıyor” dedi. Bazı meslek ve yaş grupları için aşının gerekli olmasını gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, Turkovac aşısı için de “Turkovac dahil inaktive aşıların, yaşlıları Omicron’dan koruması öyle muhtemel yok” diye konuştu.
İsmail ARI
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Serap Yıldırım Yavuz, Omicron varyantı sebebiyle vaka sayılarının daha da artacağı uyarısını yaptı. BirGün’ün sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Yavuz, Omicron’a aleyhinde önlemlerin sıkılaştırılması, çabuk testlerin yaygınlaştırması ve bazı meslek grupları için aşının zorunlu tutulması gerektiğini vurguladı.
VAKA SAYILARI ARTACAK
► Omicron varyantıyla son 15 günde olgu sayıları üç kattan artı arttı. Vaka sayılarının şubat ayında pik oluşturacağı söyleniyor. Bu tabloyu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Omicron’un böyle bir risk taşıdığı öngörülüyordu. Bilimsel veriler bize daha da fazlasının olacağını öngördürüyor. Güney Afrika’da hastaneye yatış oranları düşük oldu ve İngiltere’de de öyle görünüyor. Oysa ‘Yeterince aşılanmamış toplumlarda ve aşısız kişilerde de tablo böyle mi olacak?’ sorusunun yanıtı henüz verilmedi. Güney Afrika’da birincil 2 dalgada yeterince tedbir alınamadığı için toplum çok etkilenmiş, toplumun büyük bölümü hastalığı geçirerek bağışıklık kazanmıştı, İngiltere’de ise aşılanma oranı çok artı. Ancak ABD ve bizim ülkemiz gibi nüfusunun yüzde 60’ı aşılanmış ülkeler için kaygılar var.
İstanbul’da hastanelerde yoğunluk var, birçok insan da hastalığı hafif geçirdiği için test bile yaptırmıyor. Omikron ile ilgili bütün dünyada, fazla gelişen olgu sayıları nedeniyle hastanelerin eksik kalabileceği, sistemin tıkanabileceği endişesi var. Ayrıca sağlıkçılardan da fazla sayıda birey hastalanabiliyor ve bu da sağlık hizmetinde sıkıntılara yol açıyor. Özellikle aşısızlarda vefat oranlarının az olmayacağı yönünde kaygılar da var. Önümüzdeki günlerde vaka sayılarının tez artacağı öngörülüyor. Artmaması için önlemlerin sıkılaştırılması gerekiyor.
Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz
YATAKLAR AYRILIYOR
► İstanbul ilk önce almak üzere ülke genelinde hastanelerin durumu nedir?
Şu an hastanelerde bir sıkışma değil fakat Covid-19 hastaları için diğer servislerdeki yataklardan yer ayrılıyor. Dolayısıyla siz Covid hastalarına yer açtıkça diğer hastaların yerini azaltmış oluyorsunuz. Yani hastanelerde yatak sorunu yok fakat başka bir yerden yatak azaltarak sürece devam ediliyor.
Türkiye’nin pandemide en büyük kozu yoğun bakım ve adi yatak kapasitesinin artı olması. Burada bir avantajımız var fakat Omicron için öngörüler dikkate alındığında yatak kapasitesine güvenerek toplumdaki önlemlerden vazgeçmek böylece akılcı yok; bu şart fazla sayıda ölümle sonuçlanabilir. ABD’de hastane yatışlarında artışlar, bir takım yerlerde yatak bulgu sorunları başlamış durumda.
AŞI ZORUNLULUĞU DURUM
► Aşılama oranı ülkemizde yüzde 60’larda ama buna karşın önlem alınmadığını görüyoruz. Aşılama oranını artırmak için hangi adımlar atılmalı?
Kuşkusuz tedbir alınması gerekiyor. Almanya’ya bakın, belirli yerlere girmek için sıkı önlemleri var. Mesela bütün aşılı olmayanlar restoranlara giremiyor. Olumsuz testi olmayanlar stadyumlara gidemiyor. Bu tarz sıkılaştırılmış önlemler alınmalı. Toplumda kalabalıkların bir araya gelmesini azaltacak, enfeksiyonun yayılmasını azaltacak devlet eliyle küskün önlemler gerekiyor.
Omicron öyle hafife alınacak bir şey değil. Almanya büyük oranda Omicron varyantını sınırlandırdı. Çünkü önlemlerini hiçbir zaman azaltmadı. Çoğu ülke de bazı iş grupları için aşı zorunluluğu getiriyor örneğin…
► Siz de bir takım meslek grupları için aşının gerekli olması gerektiğini açıklama ettiniz daha önce. Aşı kimler için zorunlu olmalı?
50 yaş üstü için İtalya aşı zorunluluğu, yine Fransa bazı gruplara aşı zorunluluğu getiriyor ve biz de yapmalıyız. Bu tarz önlemlerin hepsini destekliyorum. Ön hizmetlerde çalışanlar, sağlık çalışanları, öğretmenler, hizmet sektörü ve halka teması olan herkese aşı gerekli olmalı. Hastalığı ağır geçirecekler için de pek. Çünkü artık bocalama duyacağımız bir şey kalmadı. Bu aşılar milyonlarca doz yapılmış, ölümü azalttığı görülmüş. Ölenlerin büyük çoğunluğu da aşısızlar.
Kalabalıkları azaltmak için önlemler almalıyız. Bizde her yer açık ve hiçbir kısıtlama değil. Bu fiilen Omicron için yerinde bir etraf yok. Belirli yerlere girişte kısıtlayıcı önlemler uygulamalıyız. Ek dozunu yaptırmayanlar için de kısıtlamalar ve deneme zorunluluğu olmalı. Öğrencilere de aşı gerekli olmalı. Okulların açık kalması için en güçlü önlem bu.
TOPLUMUN YÜZDE 40’I AŞISIZ
► Daha kış mevsiminin ortasındayız ve her geçen gün ağırlaşan bir tablo var. Gelecek haftalarda yeniden kapanma olur mu?
Afiyet Bakanlığı’nın bütün kapanma gibi bir niyeti yok benim bildiğim kadarıyla. Ülkemizde aşılanma ve ilave dozları yaptırma oranı yeterli yok ve bu da enfeksiyonun toplumda yayılmasına ve vefat sayılarının artmasına yol açıyor. Bunun için de kesin kısıtlamaların uygulanması gerekiyor. Ayrıntılarıyla kapanma aşamasına gelmeden öteki önlemlerle de bu enfeksiyon sınırlandırılabilir. Elimizde ölümü engellediğini bildiğimiz bir aşı var fakat toplumun yaklaşık yüzde 40’ı aşısız. Aşılanma oranlarını artırmamız gerekiyor. Bütün dünya da bunu yapıyor, biz de bunu yapmalıyız. Aşı kampanyasının hızlandırılması gerekli. Aşı tereddüdü yaşayanlara aşının ne dek güvenli ve etkili olduğu anlatılmalı.
HIZLI DENEME DURUM
► Çoğu ülke seri test dağıtıyor halkına ama ülkemizde PCR testi kuyrukları uzayıp gidiyor, bu da rahatsızlık yaratıyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Test kuyrukları gerçekten fazla uzun şimdi İstanbul’da. Sıhhat çalışanları bile gidip test yaptırmakta ciddi sıkıntılar yaşıyor. Bizim şimdi bir taraftan PCR çalışan laboratuvarlardaki birey sayısını çabuk artırmamız, üstelik da seri testleri kullanıma sokmamız gerekli. Türkiye’de hâlâ seri testler rutinde kullanılmıyor. Bu testleri Türkiye’de de üretilenler var ve bunu duyuyoruz. Bakanlığın bu testlerden nitelikli ve güvenilir olanları seri bir şekilde dağıtması gerekir. Binlerce insan hastanelere başvuruyor ve tek başına PCR testiyle bununla üatesinden gelmek mümkün yok. Okulların açık kalması için İngiltere ve Almanya aralıksız çabuk test yapıyor. Bu testler insanlara bedava olarak dağıtılıyor. Nitelikli bir seri teste şu anda ihtiyacımız var.
***
YAŞLILAR TURKOVAC’I TERCİH ETMEMELİ
► TURKOVAC aşısı da tartışılıyor. Çoğu uzman aşıya dair veriler açıklanmadığı için bu aşının güvenilir olmadığını savunuyor. Sizce TURKOVAC güvenilir bir aşı mı?
Covid-19 sürecinde ülke olarak aşı yapmamızın ne dek kayda değer olduğu anlaşıldı ve uzun bir aradan daha sonra bu konuya tatmin edici kaynak ayrıldı. Bu ülkemiz için kayda değer bir kazanımdır, böylece ben TURKOVAC’ın yapılmış olmasını neşeyle karşıladım. TURKOVAC safha 3 ara çözümleme sonuçları, bağımsız bilim insanlarından oluşan bir komite göre değerlendirildi ve Çin’den alınan Coronavac aşısından daha az etkin olmadığı görüşüne varıldı. bu nedenle, bu ara inceleme sonuçlarıyla ivedi tatbik onayına başvurularak onaylama aldı.
Buradaki sorun, acele kullanım onayına başvurulan dosya içeriğinin bilim dünyasıyla paylaşılmamış olması. Bu dosyanın neden açıklanmadığını ben de anlamıyorum, biz uzmanlık dernekleri olarak öbür platformlarda bu talebi ilettik ama cevap alamadık. Bu veriler açıklanmayınca insanların kafasında kararsızlık oluşması doğal, bundan bir menfaat elde edilemez, kendimce bütün veriler açıklanmalı ve tüm bilim insanları görebilmeli.
Bir öteki konu, TURKOVAC dâhil inaktive aşıların, yaşlı ve bağışıklığı baskılanmışları Omicron’dan korumasının pek olası olmaması. İnaktive aşılar, yapılacak çalışmalarla, uygun sonuçlanırsa daha genç ve çocuklarda konumlandırılabilir diye düşünüyorum.